.:.
Lex Runderkamp plaatste maandag een reactie bij mijn vorige stuk over de affaire rond zijn reportage van 26 november 2011 over de gebeurtenissen in El Marinab op vrijdag 30 september 2011, die ik nu openbaar gemaakt heb, maar daarmee nog niet ‘goedkeur’, zoals de technische uitdrukking ironischerwijze luidt. Uit de reactie blijkt opnieuw dat argumentatie en het aandragen van feiten geen enkele indruk op Lex Runderkamp maken. Maar er zijn lezers die mogelijk wel zelf kunnen oordelen. Hier nog eens de belangrijkste punten, ook voor wie de vorige stukjes niet gelezen heeft.
–
Fatima Naoot, bekend Egyptisch dichter en schrijver, doet verslag van haar bevindingen als lid van een onderzoekscommissie in El Marinab.
De kern: een aanval op een kerk in aanbouw
Laten we even vaststellen wat de kern is. Op vrijdag 30 september 2011 heeft een groep moslimjongeren in het Egyptische dorpje El Marinab een koptisch kerkgebouw in aanbouw vernield en daarbij is ook sprake geweest van brand. Er is niemand, werkelijk niemand, die twijfelt aan de aanval. In een bericht van het persbureau AINA van vrijdag 9 september vroeg in de nacht en dus nog voor het middaggebed in de moskee werd er al gewag gemaakt van dreigingen om de kerk in aanbouw die dag te vernietigen, een dreiging die dus drie weken later in werkelijkheid werd omgezet (zie voor het citaat mijn vorige blog over deze affaire).
Toen Kees Hulsman en Lamis Yahya op 1 oktober 2011 ter plaatse onderzoek deden, twijfelde niemand eraan dat de dag ervoor een groep moslimjongeren de muur die de kerk omringde, doorbroken had en aan het vernielen was geslagen. Men kan het voorlopige verslag van 2/3 oktober en het definitieve rapport van 12/13 oktober 2011 daarop nalezen. En op 6 december hebben Hulsman en zijn medewerkers nog eens met sjeikh Habib, de imam van een naburige moskee, gebeld om te vragen hoe het zat en ook die bevestigde toen opnieuw dat op de bewuste vrijdag een groep moslimjongeren naar de kerk getrokken was.
In haar artikel in Al Ahram van 11 oktober schreef Sherry El-Gergawi het volgende over de beruchte, nog door Mubarak benoemde gouverneur van Aswan, majoor-generaal Mustafa El-Sayed:
‘As the church stood in rubble and Copts were still feeling the pain and humiliation of watching their house of worship desecrated and demolished, the governor told Modern TV in a vindictive tone that “Copts made a mistake and, therefore, they should be punished.”
As if to rub it in, the governor added that the Copts’ mistake was promptly corrected at the hands of Muslims, and that should be end of story.’
Jos Strengholt heeft op zijn weblog inmiddels op vrijdag 9 december een post geplaatst, waarin hij linkt naar opnames van de verwoesting van het in aanbouw zijnde gebouw. Ja, al die filmpjes zijn niet zo helder. Het is namelijk nogal lastig openlijk filmen als een menigte je kerkgebouw aanvalt en vernielt en het moet dus wat stiekem gebeuren op misschien iets rustiger momenten. Maar ondertussen laten de beelden wel zien dat Aymen Fathi, politieman en hoofd van de recherche in Edfoe, het district waar Marinab onder valt, betrokken was bij de verwoestingen. En Jos Strengholt laat ook een filmpje zien van de al genoemde gouverneur van Aswan, die vertelt dat moslims na het vrijdaggebed naar die kerk trokken om die kerk te vernietigen. En omdat het bij gebrek aan zware materialen niet lukte om de kerk en de koepel zo kapot te maken, hebben ‘onze jongens’ het vernietigingswerk volgens de gouverneur ‘afgemaakt met vuur’.
En in een volgende blogpost van zondag 11 december heeft Jos Strengholt ook nog eens beelden laten zien van de Egyptische topjournalist Ibrahim Issa, een moslim overigens, die ‘in onmiskenbare duidelijkheid’ op tv uitlegt ‘dat het geen Kopten maar Moslims waren die de kerk in Merinab aanvielen, vernielden, en in de hens zetten’. En hij laat beelden zien van Fatima Naoot, ook al een moslim dus – niet dat zoiets onder redelijke mensen er veel toe doet – die begin oktober met een onderzoeksteam in Marinab was en constateerde dat ‘1000 moslims de kerk daar verwoesten en in brand staken’.
Niemand twijfelt eraan dat de kerk in aanbouw door een meute moslimjongeren is vernield, de politie niet, de gouverneur van Aswan niet, de imam van de naburige moskee niet, de plaatselijke moslims niet en de plaatselijke kopten niet, de belangrijkste Egyptische journalisten niet en de onderzoekscommissie niet, echt helemaal niemand.
–
Lex Runderkamp en de brandstichters
Maar bleek hiervan iets in de reportage van Runderkamp? Nee, kijk maar terug: geen woord over de aanval en de vernieling van de kerk. Runderkamp heeft het alleen over de brand die binnen de algehele vernieling van het gebouw niet meer dan een detail was. Het is alsof er een bomauto paleis Noordeinde binnenrijdt en het gebouw opblaast en Runderkamp zich ondertussen afvraagt of de portier wel keurig op zijn plek stond of of de auto niet net door het rode licht is gereden, en aan de verwoesting van het koninklijke werkpaleis ondertussen geen woord wijdt. Een klein detail licht hij eruit, terwijl hij ‘vergeet’ het echte verhaal, de aanval op de kerk en de verwoesting ervan, te verhalen.
En Runderkamps suggestie is wel degelijk dat de kopten het gebouw hebben aangestoken. In zijn reportage laat hij ene Abdallah aan het woord, uitgerekend de man van wie Hulsman en Yahya de indruk kregen dat hij de grote agitator achter de aanval op de kerk in aanbouw was, en die zegt dat kopten autobanden hebben verzameld en dat die in brand stonden. In de reportage zegt die Abdallah, voor wie goed oplet, net niet met zoveel woorden dat de kopten die banden en de brand in de kerk dan ook zelf hebben aangestoken. En als Lamis Yahya dat gezien de tot dusverre beschikbare woorden en beelden correct analyseert, doet Runderkamp dat fijnzinnig af als ‘totale onzin’. We citeren hem:
‘Ik heb de quote van Abdallah gewoon op mijn camera staan: “De koptenbroeders hebben de brand zelf aangestoken.” Meerdere keren uitgesproken, in verschillende variaties. Ik vond het fragment waarin Abdallah vertelt dat er al brand was toen ze de moskee uitkwamen veel belangrijker om in het item te gebruiken.’
Kortom, de kijker die dacht dat Abdallah beweerde dat de kopten de kerk zelf in de hens hebben gestoken, heeft gewoon gelijk. En Runderkamp wekt de indruk dat hij hem gelooft en het met hem eens is. Dit is niet maar zo een citaat. Runderkamp deelt met nadruk mee dat de moslims ‘ontkennen dat zij het vuur hebben aangestoken’. ‘We gaan er eigenlijk allemaal blindelings vanuit dat de moslims dat gedaan hebben, maar er zijn echt sterke aanwijzingen dat iedereen – ook de internationale gemeenschap – reageert op verkeerde feiten.’ Dat kan alleen maar betekenen dat volgens zijn aanwijzingen de kopten het gedaan hebben. En nog steeds heeft Runderkamp, en dat bleek ook weer tijdens zijn optreden in Dit Is De Dag (DIDD) op donderdag 8 december 2011, niet meer bewijs dan dat meerdere medestanders van Abdallah, die dus voor het brein achter de aanval wordt gehouden, het met hem eens zijn, zonder dat ze ook maar één enkel greintje bewijs aanvoeren.
Bij Dit Is De Dag probeerde Runderkamp er zich onderuit te draaien.
‘Dat is het ingewikkelde, als je in een reportage iemand aan het woord laat, die iets beweert, dan is niet de NOS er altijd per definitie mee eens.’
Ja, maar dan moet je wel zelf ander commentaar geven. En de ‘sterke aanwijzingen’ zouden, zegt Runderkamp nu, ook gaan ‘over de ruzie die in het dorp was, dat de kerk illegaal gebouwd werd, dat er geen enkele gewonde bij het massale moslimaanval is gevallen, dat er verklaringen zijn van bewoners, vanaf dag één, dat de kopten zelf brand hebben gesticht.’ Gelul. Op de laatste bewering na dan. In deze zin gaat het over de vraag wie de zaak in de fik heeft gestoken. Als we niet moeten geloven dat dat moslims waren, dan waren het dus wel de kopten, die door Abdallah aangewezen werden.
Als Tijs van den Brink in DIDD tegen Runderkamp opmerkt dat in Egypte is een salafistische krant met zijn verhaal ‘aan de haal gegaan’ is en dat die schrijft dat de kopten hebben het gedaan hebben, antwoordt Runderkamp:
‘Ja, dat is wel waar. Maar luister even. Als er een karikatuur gemaakt wordt van het verhaal dat ik maakte, en er zijn allerlei organisaties die dat via hun blogs en sites op de wereld gaan publiceren: hé, de NOS beweert dat de kopten de kerk in de brand hebben gestoken, dan is dat een interpretatie waarmee zij op de tamtam slaan. Dus alle gevolgen die dat heeft, zijn voor rekening van organisaties die met dit foute beeld naar buiten gaan. De NOS kan niet van elk bericht dat ze maakt, zal ik maar zeggen, voortdurend na gaan denken, ja gaat iemand anders er dan mee aan de haal, snap je. Als dat uit de hand loopt, en ik hoop het echt van niet, dan draagt degene die die boodschap verspreidt, toch zeker de grootste verantwoordelijkheid.’
Hij maakt er zich hier al te gemakkelijk van af. Hij kan ons wel proberen wijs te maken dat hij nooit beweerd heeft dat de kopten zelf de brand hebben gesticht, het is wel degelijk dat wat mensen van de reportage onthouden. Hij heeft dat zelf bewust willen suggereren. Niks karikatuur, meest voor de hand liggende interpretatie.
–
Lex Runderkamp richt zich op een detail
Maar wat veel belangrijker is: de brand is slechts een onderdeel van de aanval en de verwoesting. Het ligt voor de hand dat de aanvallers de brand gesticht hebben om het werk af te maken, maar zolang we geen betrouwbare ooggetuige hebben omtrent wie het vuur aangestoken heeft, kunnen we nooit zeker zijn. Het is pure speculatie, maar het zou kunnen dat iemand rook wilde maken om de aanvallers te verdrijven. We weten het niet. Maar het is ook niet belangrijk. Waar het om ging, was de verwoesting van de kerk.
En Runderkamp gaf bij DIDD nu toe dat ‘de kerk waar ik rondliep, waar de brand zou hebben gewoed, geen zwarte muren had’. Er waren wel een aantal brandplekken, maar heel klein, zei hij. Kortom, hij beseft zelf dat de brand niet het hoofdthema kon zijn, maar hangt daar wel zijn hele reportage aan op. En als Tijs van den Brink hem vraagt, ‘als mensen hebben onthouden dat jij denkt dat de kopten het zelf hebben aangestoken, dan is dat niet juist?’ antwoordt Lex Runderkamp:
‘Nee, niet als hoofdoorzaak van de brand. Dat ze iets hebben aangestoken en dat was waarschijnlijk in verdediging tegen de moslims die boos kwamen protesteren. Maar dat ze zelf met vuur hebben gespeeld ook.’
En hij blijft nog even volhouden dat er verklaringen zijn dat kopten hebben zelf met vuur gespeeld hebben, maar hij geeft dus toe dat dat niet de hoofdoorzaak van de brand is. Waarom heeft hij dat dan tot een centraal punt in de reportage gemaakt?
–
Lex Runderkamp probeert te reageren
In zijn reactie op mijn blog van maandag gaat Lex Runderkamp slechts in op een van de vier belangrijke onwaarheden onder het kopje Vier punten die ik in mijn vorige stukje constateerde: het vierde punt, dat daarboven beschreven is onder het kopje 2. De methode: Runderkamp beschuldigt Hulsman. Ik legde daarin uit dat Runderkamp insinueerde dat Hulsman ‘inmiddels’ iets zou ‘erkennen’, dat hij in werkelijkheid begin oktober al had helpen openbaar maken. Alleen hier ziet Runderkamp kennelijk een kans. Maar hij vergist zich deerlijk.
Hij haalt eerst aan hoe ik al in een naschrift op mijn eerste blog een reactie van Kees Hulsman op Amsterdam Post aanhaalde en dat hij daarin had ´kunnen lezen dat Abdallah direct na de brand niet vertelde dat kopten de brand hadden aangestoken.´ Maar vervolgt Runderkamp nu:
‘Maar Hulsman herziet zijn verhaal in het openbaar op mijn blog. “Die bewering van mij was fout en daarvoor excuses. Lamis schreef n.a.v. ons 1e bezoek “They (Muslims) saw one of the Christians burning a tire from an abandoned house, and they had to put out the fire.” De beschuldiging dat Christenen de brand zelf hebben aangestoken was dus toen al genoemd. Dat u die beschuldiging hebt opgepikt is niet vreemd.”’
Runderkamp meent dat hieruit blijkt dat Abdallah ‘niet alles achteraf verzonnen’ heeft. Runderkamp:
‘Maar de dag er voor had Hulsman ontkent dat Abdallah zijn Journaalbewering eerder had gedaan! Na lezing van zijn eigen rapport moest ie erkennen dat Abdallah consistent in zijn verklaring is. Dat zou een historicus als Snel toch moeten waarderen.’
Leuk geprobeerd, maar, jammer voor Runderkamp, nogal misleidend. Ja, Kees Hulsman had op 27 november al geschreven dat Abdallah tijdens het onderzoek op 1 oktober ‘geen beweringen dat Kopten de kerk zelf in brand had gestoken’ deed. En in zijn eerste en pas een dag later geplaatste reactie op de eerste blog van Lex Runderkamp schreef Hulsman op 4 december 2011 inderdaad:
‘Abdallah beweerde op 1 october niet dat Kopten de kerk zelf in brand hadden gestoken’
Het punt is alleen dat Hulsman dat nooit ingetrokken heeft. In zijn vierde reactie op Runderkamps eerste blog schreef Kees Hulsman op 6 oktober namelijk iets heel anders en ik citeer maar even de hele passage:
‘Geachte heer Runderkamp, ik heb Lamis Yehya gevraagd om naar ons kantoor in Cairo te komen en in telefoontjes met Merinab het e.e.a. verder uit te zoeken. Ik moet nu ook 1 ding in mijn eigen beweringen corrigeren. Ik heb eerder in een reactie op uw film geschreven dat niemand in Marinab op 1 october beweerde dat Christenen de kerk hadden aangestoken. Die bewering van mij was fout en daarvoor excuses. Lamis schreef n.a.v. ons 1e bezoek “They (Muslims) saw one of the Christians burning a tire from an abandoned house, and they had to put out the fire.” De beschuldiging dat Christenen de brand zelf hebben aangestoken was dus toen al genoemd. Dat u die beschuldiging hebt opgepikt is niet vreemd.’
Het grappige is dat Hulsman hier wel eens excuses kon maken voor iets dat hij nooit beweerd heeft. Ik kan namelijk nergens vinden dat hij ergens beweerd heeft dat ‘niemand in Marinab op 1 october beweerde dat Christenen de kerk hadden aangestoken.’ Hij schreef dat zeker in niet in de reactie op Amsterdam Post of in zijn drie eerdere reacties op de eerste weblog van Lex Runderkamp. Maar hij zou het ergens op een mij onbekende plek geschreven kunnen hebben. Het doet er niet toe. Waar het om gaat: Hulsman heeft het hier niet over Abdallah, maar over ‘iemand in het algemeen’. Hij had zich dat niet herinnerd, maar hij ontdekte nu dat er in het rapport van Lamis Yahya wel iets stond over geruchten van kopten die zelf brand zouden hebben gemaakt.
–
Kees Hulsman antwoordt
Gisteren, dinsdag 13 december 2011, is er even navraag gedaan bij Kees Hulsman, die in Zuid-Egypte verblijft, en telefonisch, zonder dat hij zelf teksten kan nakijken, liet hij dit weten:
‘Ik heb gezegd in mijn allereerste reactie naar Runderkamp: Ik heb op 1 oktober niet gehoord dat moslims kopten beschuldigden van brand. Wel, daarin vergiste ik me. Het stond wel in het verslag van Lamis. Maar het was zoiets onbenulligs, dat ik het totaal vergeten was. De moslims, ook Abdallah, hadden het op 1 oktober de hele tijd alleen over de juridische papieren. In een groep van 30 moslims zei een van hen dat het misschien wel de kopten zelf waren, maar geen andere moslim ging daarop in. Het ging alleen over de belofte van Aboena Salib dat er geen kerk zou komen. Blijkbaar nam geen van de aanwezige moslims de opmerking van die ene man, dat de Kopten het zelf gedaan hadden, serieus. Anders hadden ze juist daar een punt van gemaakt.”
Nogmaals, ik denk dat Hulsman zich in die ‘allereerste reactie’ vergist, maar het punt is duidelijk. In zijn hang naar zorgvuldigheid kwam hij erachter dat er op 1 oktober wel degelijk ergens een gerucht was geweest. Dat was hij vergeten omdat het bij alle verhalen over de aanval niet van belang was geweest, maar hij wilde het in alle eerlijkheid toch even melden. Hij is een gewetensvol onderzoeker, die dingen nakijkt en dingen navraagt. Maar nergens heeft hij dus gehoord dat Abdallah zoiets toen zei. Wie zijn eerste voorlopige onderzoeksverslag nakijkt, ziet dat Abdallah daarin niet voorkomt. Wie het definitieve rapport van Lamis Yahya van 12/13 oktober napluist, ziet dat Abdallah daarin een stuk over acht keer voorkomt, maar dat hij het nergens heeft over wie de brand heeft aangestoken. Aangezien alle geruchten en terzijdes ook nauwgezet zijn opgeschreven, is het vrijwel uitgesloten dat Abdallah toen zoiets beweerd zou hebben. Lamis Yahya zou het zeker genoteerd hebben,
En Hulsman houdt dus ook nu vol dat Abdallah toen niet zoiets gezegd zou hebben. Hij wilde alleen melden dat er wel enkele geruchten, die niemand van belang achtte in relatie tot de kern van de zaak, de vaststaande aanval op de kerk en de verwoesting ervan door een groep moslims, wel degelijk toen al opgemerkt waren. Dat was alles. Runderkamp knoopt van alles aan elkaar dat niet samen hoort. Hij heeft niets bewezen en ook zijn insinuatie heeft hij nu niet als gerechtvaardigd bewezen. Hulsman erkende helemaal niets dat hij vroeger ontkend zou hebben. Hulsman herinnerde zich alleen iets onbelangrijks dat hij even vergeten was en gaf waarschijnlijk een ‘vergissing’ toe die hij niet eens gemaakt had.
Kortom, Lex Runderkamp kan wel hoog van de toren blazen en beweren dat ik ‘(met Hulsman) onderuit’ ging, maar hij maakt zijn punt niet waar. Hij haalt alles door elkaar. Het feit dat er enkele geruchten de ronde deden, die door Lamis Yahya nauwgezet opgetekend worden, verbindt hij met de gedachte dat Abdallah ze toen ook al in de mond nam. Er is alleen geen enkel bewijs voor. Abdallah had het over andere dingen. En allen ter plekke erkenden dat moslims de kerk in aanbouw hadden aangevallen en hadden vernield. Maar dat was een feit waar Runderkamp even geen oog voor had.
–
Nog iets over DIDD
Ook bij DIDD kwam hij niet verder dan de slappe toegeving:
‘Dat daar moslims in de kerk, in de kerk in aanbouw zijn geweest, en daar steigers hebben afgebroken en er zullen best planken in de fik zijn gestoken, zich misdragen hebben, die moslims. Tuurlijk, dat staat buiten kijf.’
Waar dan nog de opmerking bijkomt dat de kopten ‘iets hebben aangestoken en dat was waarschijnlijk in verdediging tegen de moslims die boos kwamen protesteren.’ En elders dat de kopten zelf brand hebben gesticht: ‘waarschijnlijk, begreep ik later, hoor, om ook zichzelf te verdedigen tegen moslims die boos waren over die kerk en die dorpsteegjes in wilden’.
Bij Runderkamp komen mensen die een gebouw komen verwoesten, van kopten die al maanden niet het dorp uit kunnen om boodschappen te doen of die niet naar school kunnen, dus alleen maar ‘protesteren’. In het begin had hij het over moslims en kopten die ‘elkaar te lijf gaan’. Het zou dan toch eens interessant zijn om te horen waar die kopten op hun beurt de moslims te lijf zijn gegaan. Het is kennelijk de uitdrukking van een denkwijze waarbij beide partijen a priori wel schuld moeten hebben.
Er ging in het interview bij DIDD van alles mis. Tijs van den Brink probeerde wel kritisch te zijn en tegenweer te bieden, maar hij had de vragen niet scherp in het hoofd. Kees Hulsman mocht maar een paar dingen in de uitzending zeggen, maar kreeg niet de kans echt de confrontatie met Runderkamp aan te gaan. Hulsman kon nog wel dit zeggen:
‘Maar het gaat niet zozeer alleen om die brand, het gaat om dat voor die tijd een groep jongelui uit het dorp richting de kerk zijn gegaan, of de kerk in aanbouw, want daar heeft Lex Runderkamp gelijk in, richting die kerk in aanbouw zijn gegaan en daar de muur die rondom die kerk stond, heeft omver gehaald en daarna die kerk heeft aangepakt. Tijdens die onlusten die plaatsvonden, rondom dat gebouw in aanbouw, is die brand gekomen.’
Dat was het punt waar Tijs van den Brink op door had moeten gaan: de onlusten. De brand was daarbinnen een detail. Het ging om de vraag wie het gebouw had aangevallen, maar in plaats daarvan bleef hij Runderkamp doorvragen over wie toch die binnen het geheel onbelangrijke brand maar mocht hebben aangestoken en over andere minder relevante dingen. Hij liet alle kansen liggen om te vragen waarom Runderkamp de kern – de aanval op een ongewenste zichtbare kerk – in zijn reportage had vermeden.
–
De andere onwaarheden
Runderkamp pikte er in zijn reactie nu één puntje uit en faalde op dat punt. Er blijft staan dat hij valse insinuaties tegen Hulsman deed in zijn tweede blogstuk. En op mijn andere punten, die drie andere onwaarheden, gaat hij helemaal niet in. Laten we maar aannemen dat hij daar geen kans toe zag. Op geen enkel moment maakt hij waar dat ik een ‘zeer onzorgvuldige historicus’ ben. Geen enkele onzorgvuldigheid van mijn kant toont hij aan. En nergens wijst hij aan waar ik dan ‘geheel ongevoelig voor enig feit’ dat hij inbrengt, ben. Ook de andere drie hoofdonwaarheden die ik in mijn vorige stuk aanwees blijven dus staan.
Het blijft dus staan dat hij in de reportage beweerde hij dat de kopten in Marinab nooit een eigen kerk hadden, terwijl hij later moest erkennen, dat die er wel was. Bij DIDD zei hij letterlijk dat hij ‘lopende in dat dorp’ er onder meer achter kwam dat er
‘sprake is van verschillende locaties. Dat de plek waar ze al tachtig jaar aan het bidden waren, nog steeds bestaat en ongeschonden is.’
In mijn vorige blog vroeg ik me af of hij dat wel wist, maar voor wie DIDD terugluistert, blijkt dat het antwoord bevestigend is. Op zich kun je wel begrijpen dat reportages kort zijn en soms dingen moeten vereenvoudigen. Als Runderkamp in zijn eerste blog had toegeven dat hij ongenuanceerd was geweest, was daarmee de kous af geweest. Maar hij heeft nogal wat moeite om onjuistheden toe te geven.
En ook de andere punten blijven dus staan. Dat hij wel degelijk insinueerde dat de kopten het gebouw zelf in de fik hadden gestoken, is al aan de orde geweest. Dat hij in zijn tweede blog een willekeurig redactioneel uit een willekeurige krant aanviel en dat ten onrechte aan Arab West Report van Kees Hulsman toeschreef, terwijl hij kon zien dat het niet waar is, blijft ook staan. Kortom alle vier hoofdonwaarheden die ik aanwees, blijven zo staan. Runderkamp heeft niet eens de moeite genomen ze te weerleggen.
–
Denkwijze
In het interview met DIDD komt een passage voor die heel wat zegt over zijn denkwijze.
‘Het ging mij echt alleen om het ene feit dat wij allemaal onze emoties in zo’n verhaal steken en voor je het weet sturen we er vliegtuigen dan wel militairen naar toe om het te gaan regelen. Terwijl we met de algemene stereotypering meegaan van de islam is echt alleen maar intolerant en als je ook maar iets hebt, dan pakken ze je keihard aan en vermoorden ze je. Dat beeld bestaat en dat is door de geschiedenis heen vaak ook waar gebleken.’
Het is absurd. Alsof ‘wij’, wie dat ook mogen zijn, vliegtuigen en militairen naar Egypte zouden sturen, als zou blijken dat moslims, ja, sommige, niet alle, wel eens een koptische kerk vernielen. Ook als er twintig of veertig op een rij verwoest zouden worden, zou dat nog niet gebeuren. De man heeft een volledig idioot wereldbeeld.
Hij is steeds bezig met algemene beelden die niet zouden kloppen en die hij wil weerleggen. Hij moet gewoon feiten uitzoeken en die in een algemeen kader plaatsen. Dat is journalistiek. En dat had ook hier best gekund: waarom grijpen sommige moslims naar geweld als kopten, al dan niet met trucjes, proberen de status quo te veranderen en een kerk zichtbaarder te maken? Dat was een mooie vraag geweest, waarbij je dan best kunt proberen duidelijk te maken waarom die mensen zo boos zijn.
Ondertussen vertelt hij wel wonderlijke verhalen. Hij had twee dagen in El Marinab rondgelopen, vertelde hij in DIDD en wat gebeurde er?
‘Ik werd nog van alle kanten behoorlijk belaagd overigens, gewoon. De aanwezigheid van journalisten in dat dorp niet mis. Dus, ik word dan beschuldigd dat ik de islam verdedig, nou ze hebben me echt op een haar na omgebracht, ik ben echt in veiligheid gebracht.’
Waarop Tijs van den Brink vroeg: ‘De moslims ter plekke?’ En hij antwoordde.
‘Ik ben in veiligheid gebracht door de Egyptische politie die mij uit de koptische wijk weg moest halen. Ik heb letterlijk aan den lijve gevoeld.’
Bij de NOS moeten ze toch maar eens navraag doen bij de rest van de cameraploeg. Hoe gevaarlijk was het? Is de hele ploeg maar net aan de dood ontsnapt? Kees Hulsman en Lamis Yahya kwamen de dag na de onlusten aan en werden vriendelijk ontvangen, door alle partijen, ook door de mensen die de vernielingen toejuichten. Hoe vallen Runderkamps ervaringen dan te verklaren? Waren die bedreigingen dan geen reportage waard geweest? Moet de NOS voortaan voor meer beveiliging zorgen? Verder zeg ik maar niets.
–
Een probleem voor de NOS
Het lijkt me dat de NOS nu wel een probleem heeft. In Lex Runderkamp hebben ze een rondreizend journalist in de Arabische wereld die het niet nodig vindt om Arabisch te leren. Die verhalen vertelt over details – een vuurtje dat volgens hem niet veel voorgesteld kan hebben – terwijl hij het hoofdverhaal – aanval op en vernieling van een ongewenste kerk in aanbouw – niet vertelt. Die aantoonbare onwaarheden vertelt – ik kan verwijzen naar de vier punten uit mijn vorige blog. Die slecht op kritiek ingaat en in zijn eerste blog niet op de echte kritiek ingaat en in zijn tweede blog aantoonbare onwaarheden vertelt. Die een confrontatie met een criticus als ik uit de weg gaat, maar dan twee dagen later wel vreemde verhalen in een radio-interview vertelt. Die nu weer een ongenoegzame reactie op mijn concrete kritiek geeft en niet alleen daarin faalt, maar ook op de meeste kritiekpunten niet ingaat.
Wat moet men met een journalist, die slecht voorbereid op reportage gaat, vervolgens onbewezen en irrelevante verhalen produceert en thuisgekomen zich in de ene verdraaiing na de andere verstrikt? Kan men zo’n man nog weer op reis sturen? En wie zal zijn reportages dan nog geloven? Wordt het geen tijd voor hoofdredacteur Marcel Gelauff en de rest van de redactie om met een openlijke verklaring te komen, de fouten toe te geven en zich van het optreden van Lex Runderkamp te distantiëren? Ik vraag het maar.
–
Tot slot
Ik weet dat ik naar veler opvatting veel te lange stukken schrijf. Dat komt omdat ik zorgvuldig probeer te zijn, bewijs probeer te leveren, vragen stel en antwoorden zoek. En als ik me vergis, geef ik dat graag toe. Jos Strengholt schrijft op zijn weblog korte stukjes, die misschien veel effectiever zijn. Ik denk dat we elkaar in dit geval goed aanvullen.
Journalistiek gaat over waarheid. Over feiten, feiten en feiten.
♦
Naschrift (woendag 14 december 2011, rond 10.05 uur)
Eén kleine vergissing is gecorrigeerd. Ik had geschreven dat er ‘vandaag’ navraag was gedaan bij Kees Hulsman in Zuid-Egypte. Dat moest natuurlijk gisteren, dinsdag 13 december zijn, en dat is nu verbeterd. De tekst is gisteravond geschreven en voor publicatie vanmorgen gereed gezet. Nog een ander kleinigheidje – foute formulering – is verbeterd.
♦
Het gehele dossier: https://jandirksnel.wordpress.com/tag/marinab/
♦
(37)
[Gepubliceerd: woensdag 14 december 2011, 8.30 uur. Naschrift: woensdag 14 december, rond 10.05 uur]
Jan Dirk Snel 