.:.
Het vorige stukje, Een bloemetje voor geweld, schreef ik vrijdagmorgen, nadat ik de avond ervoor bij thuiskomst zo ongeveer van mijn stoel gevallen was – excuus voor het cliché – toen ik het bericht over het bloemetje van de Rotterdamse gemeenteraad las. Ik was boos en de toon is wat mij betreft inderdaad een tikkeltje te fel.
Als ik het stuk een dag had laten staan, had ik mijn formuleringen op een aantal punten zeker wat gematigd en van het ‘wangedrag’ uit de kop zou ik misschien ‘provocatie’ of zoiets gemaakt hebben. En ik leg bredere verbanden, die ik ook weg had kunnen laten. Ik had het allemaal wat vriendelijker en ingehoudener kunnen formuleren. En ook korter, met minder herhalingen. Maar de kern blijft staan en die gaat niet over het optreden van de agente, maar wel over de reactie van de gemeenteraad van Rotterdam en over de diverse vergoelijkingen.
–
Niet alleen het filmpje
De Rotterdamse CDA-fractieleider Wubbo Tempel, die ik in mijn stukje iets te vaak noem, twitterde:
‘Oordelen op basis van alleen het filmpje is niet goed, dat was nou juist de les van de raadsdiscussie’
Maar dat is nou net het punt: ik oordeelde niet op basis van alleen het filmpje. Ik had het hele geval tot midden vorige week nogal aan me voorbij laten gaan. Uiteraard had ik iets over het filmpje gelezen, maar ik had het niet bekeken, want dit zijn geen zaken die me erg interesseren. Je moet geen lokale incidenten opkloppen. Ik had ook meerdere berichten, waaronder zeker dit op Nu.nl – ‘Agente niet vervolgd om schopincident’ – gelezen en ik was in eerste instantie geneigd daar op af te gaan. Ik wist dus dat de zaak door justitie en politie was bekeken en dat men meende dat haar optreden ‘proportioneel’ was. Ik had gelezen dat de man zich agressief gedragen zou hebben en dat hij één handboei om had en dat men bang was dat hij daarmee had kunnen slaan. En volgens mij had ik ook toen het filmpje nog steeds niet bekeken.
Maar pas de dag erna, woensdag, sprak ik iemand op wier oordeel ik vertrouw en die zei tegen me: bekijk dat filmpje nu eens goed, die schop valt ook met al die kennis nog steeds niet te rechtvaardigen. Dat heb ik vervolgens gedaan. En toen kwam ik tot heel andere conclusies. Ik bekeek het filmpje dus nadat ik de hele context al had gehoord en ik eigenlijk al overtuigd was dat de zaak goed uitgezocht was. En dan zie je dus nog steeds wat ik in mijn vorige stukje beschreef: een man die door pepperspray niet veel meer ziet, die tegen een winkelwand staat te wankelen, twee politiemensen die rustig toe staan te kijken en waarvan er eentje dan plotseling uithaalt.
Ook als ze van tevoren met grof geweld van de man te maken hebben gehad, valt de schop op dat moment dan nog steeds niet te rechtvaardigen. En zoveel details over het zogenaamde agressieve optreden van de man hebben we niet gekregen. (En in het weekoverzicht van RTL4 zag ik één ooggetuige, die wél in beeld wilde komen, die dat voorzichtig gezegd nogal relativeerde.)
–
Algemeenheden
Toen ik in het vorige stukje schreef, dat ik me niet zou uitlaten over de vraag of de agente wel of niet ontslagen moest worden, dacht ik daar op dat moment zelf al bij: nee, dat is nou ook niet direct nodig. Het gaat me niet primair om de agente en ik kan me voorstellen dat ze heel vaak heel wat voor kiezen krijgt en dat de zwerver bekend staat om zijn hinderlijke gedrag. Maar wat je ook aanvoert: het kan best zijn dat je het gedrag van de agente tamelijk begrijpelijk wordt, het optreden als zodanig valt ook met alle verklarende verhalen eromheen nog steeds niet te rechtvaardigen.
En dat is het punt: dat gebeurt dus steeds wel en dat niet in concrete termen, maar in zeer algemene die om de zaak heen draaien. Zaterdagavond heb ik maar eens naar Debat op 2 gekeken, dat hierover ging. Het was op zich jammer van de tijd, maar ook wel weer nuttig, want we kregen verontrustend veel goedpraterij te zien. Ook daar zagen we veel vergoelijking in algemene termen en met name de mentaliteit van de gepensioneerde politieman in licht shirt deed de rillingen over mijn rug lopen – gelukkig dat hij niet meer in actieve dienst is – en ook oud-politieman en PvdA-kamerlid Ahmed Marcouch maakte zich schuldig aan het rechtvaardigen van wat op zich niet goed te praten valt. Hij wilde pal achter de politie gaan staan, maar als je dat doet op een punt dat niet goed te praten valt, ondergraaf je het gezag van de politie juist. Al die flinkdoenerij werkt averechts.
In die uitzending was ook Rik Smits en pas daardoor las ik zijn beschouwing in de Volkskrant van donderdag. Mij lijkt die nog steeds adequaat en ook die is geschreven op grond van alle beschikbare kennis en gaat uit van nauwkeurige waarneming. Ook ik had de indruk dat je op grond van het filmpje wel degelijk kunt zien dat de reactie van de politieagente getuigt van een ‘gevaarlijke mentaliteit’, zoals hij schrijft, maar goed, daar kun je misschien iets op afdingen. Het is mogelijk dat eenzelfde geroutineerde trap op bepaalde, dreigende momenten wel degelijk op zijn plaats is.
Maar als oud-commissaris Jan Blaauw Smits dan een dag later oproept om ‘eerst eens objectief de feiten zoals die door respectievelijk het OM en de korpschef zijn gepresenteerd’, te bestuderen, dan maakt die het alleen maar erger. Uit alles blijkt dat Smits die zogenaamde ‘feiten’ allang kende en dat die ‘feiten’ nog steeds niet rechtvaardigen wat we zien. Smits werkt met feiten, terwijl Blaauw alleen maar met algemeenheden komt. Zo’n verdediging werkt averechts. Die is voegt niets toe en is niet geloofwaardig.
–
Sympathie
En vooral de Rotterdamse gemeenteraad maakte het er alleen maar erger op. De raad had misschien helemaal niets moeten zeggen en het onderzoek van de Nationale Ombudsman kunnen afwachten. Er werd me ook verteld dat het bloemetje niet voor geweld was, maar omdat de raad te snel geoordeeld had. Maar als ik de besluitenlijst van die avond lees, staat daarin toch echt:
‘Een ruime meerderheid van de raad sprak haar sympathie uit aan het adres van de betreffende agenten’
Sympathie dus. Het ging toch echt om agenten die op dat moment overbodig geweld gebruikten. Ik kan daar moeilijk iets anders in zien dan rechtvaardigen van misschien niet geheel onbegrijpelijk, maar toch wel onjuist optreden.
Kortom, het geval op zich is misschien een onbelangrijk incident, dat geen nationale aandacht verdient, maar juist de voorbarige goedpraterij heeft de zaak er erger op gemaakt. Het gaat me niet om de agente en als mensen zeggen dat als je eens met politiemensen mee zou lopen, dat je dan wel zou zien waar ze allemaal mee geconfronteerd worden, dan geloof ik ook onmiddellijk dat ze veel over zich heen krijgen. Het is een zwaar beroep. Maar probeer niet met algemene bewoordingen goed te praten, wat concreet zo niet juist genoemd kan worden.
Hans Boutelier, hoogleraar Veiligheid en Burgerschap, zei het zaterdag in de NRC zo:
‘De agente handelde misschien niet strafbaar, “maar het was toch wel een erg onprofessionele manier van iemand die handboeien omdoen.”’
Zo is het maar net. Bij die nuchtere constatering had men het kunnen laten.
–
Kijken
Ik kan alleen maar mijn oude advies herhalen. Bekijk met alle kennis die beschikbaar is, ook over de voorgeschiedenis, het filmpje nog eens nauwkeurig. En vraag je dan niet primair af wat je vindt van de agenten, maar of het gerechtvaardigd is deze schoppen ‘proportioneel’ te noemen.
Het antwoord lijkt me duidelijk: wie de politie wil verdedigen, moet dat genuanceerd doen en niet met algemene oordelen die niet deugen, want die werken alleen maar averechts.
♦
PS.
Een persoonlijke mededeling. Ik had aangekondigd dat ik in juni niet zou twitteren en dat heb ik ook niet gedaan: ik heb alleen het vorige stuk – dat gaat automatisch bij plaatsing – aangekondigd en ook die mogelijkheid had ik genoemd. Ik kondig dit stukje aan en reageer misschien op een paar mentions, maar het niet twitteren beviel me zo goed dat het mogelijk is dat ik de komende weken pas langzaam weer begin. Vandaar dat misschien niet iedereen direct antwoord zal krijgen.
♦
(70)
Jan Dirk Snel 