Niet naar De Balie

door Jan Dirk Snel

.:.

Nee, ik ga vanavond niet naar De Balie. En het lijkt me dat Kustaw Bessems en Joeri Albrecht heel wat uit te leggen hebben.

Prematuur
De antwoorden van minister Ivo Opstelten op Kamervragen over de komst van Haitham al-Haddad waren helder, helderder zelfs dan ik verwacht had. Ja, de man had alle verwerpelijke uitspraken gedaan die ze hem toeschreven. En nee, hij vormt geen gevaar voor de openbare orde en de openbare veiligheid en er is dus geen reden hem de toegang tot het land te weigeren. Dat konden de Kamerleden van tevoren raden en daarom was het stellen van de vragen dom. Als ze toch wat hadden willen doen, hadden ze zich tot de organisatoren of de Vrije Universiteit moeten wenden. Nu hebben ze alleen maar de verkeerde discussie aangezwengeld en de man in een gunstiger daglicht gesteld dan hij verdient.

Debatcentrum De Balie te Amsterdam (foto: mediateletipos)

Uit de antwoorden blijkt vooral hoe prematuur het initiatief van journalist Kustaw Bessems en directeur Joeri Albrecht van De Balie is om de man daar een podium te geven. De actie van de Kamerleden was onjuist en daar had Bessems gewoon een fel stuk tegen kunnen schrijven. Nu de vrijheid van meningsuiting daadwerkelijk op geen enkele wijze in het gevaar is gekomen, slaat zijn actie nergens op. Het enige dat er gebeurd is, is dat de VU de bijeenkomst bij nader inzien niet wil faciliteren en dat behoort volledig tot de vrijheid van die instelling. Als Bessems zo voor vrijheid is, dient hij ook die vrijheid hoog in het vaandel te hebben.

De VU heeft voor dit soort gevallen een protocol en hanteert een ‘vaste procedure bij zaalaanvragen waarbij religieuze of politieke kwesties aan de orde zijn’, zo bleek gisteren uit een reactie van Wim Haan op mijn weblog. Van belang was kennelijk dat el-Haddad niet als ‘opruiend’ bekend staat. En hij beschrijft hoe men iemand gevonden had

‘die in staat moest worden geacht het academische debat – met al-Haddad en met de aanwezige studenten – te voeren. Dat is vervolgens als een voorwaarde geformuleerd om de bijeenkomst(en) doorgang te laten vinden.’

Ik neem aan dat men met die persoon universitair docent Yasser Ellethy van het Centrum van Islamitische Theologie van de VU wordt bedoeld. Het wat zwakke was dat zijn optreden in het gepubliceerde programma van de Islamitische Studentenvereniging Amsterdam niet genoemd werd.

Twee dingen
Wat er nu gebeurt, zijn twee dingen. Ten eerste wordt het volledige programma verplaatst naar De Balie. Ten tweede komt er een debat tussen Haitman al-Haddad en Kamerlid Tofik Dibi van GroenLinks.

De studentenvereniging kondigt alleen het al geplande programma aan, maar vermeldt niet het debat met Dibi. Het grappige is dat ze schrijft dat locatie én tijden gewijzigd zijn, maar dat in werkelijkheid de tijden precies dezelfde blijven. Dat symposium lijkt me veel interessanter dan het extra debat en we mogen hopen dat de pers vooral dat gaat verslaan. Het zou interessant zijn om te vernemen of de uitnodiging aan Ellethy daarbij gehandhaafd wordt. En of er een gedachtewisseling ontstaat, die enigszins op een academisch debat lijkt. In allerlei nieuwsberichten wordt immers gesuggereerd dat het om een academische bijeenkomst gaat en dan is het aan de media om te controleren of het daar ook van komt.

De Balie daarentegen kondigt alleen het extra debat tussen al-Haddad en Tofik Dibi aan. Uit het programma blijkt dat Kustaw Bessems geen moeite heeft met nóg een extra rol en ook meepraat. Het symposium noemt men daarentegen nergens. Dat is uiterst merkwaardig, want men heeft zelf het initiatief genomen om de studentenvereniging uit te nodigen. Dan gaat het om meer dan een externe partij die een zaal huurt. Het is me nog steeds een raadsel waarom men dit initiatief genomen heeft.

Het echte debat
Wim Haan schreef dat de ISA bemensd wordt door ‘toppers’ van zijn universiteit, ‘genomineerden voor onderwijsprijzen, binnen en buiten de VU, uiterst actieve en betrokken studenten bij onderwijscommissies, onderzoeksprojecten en wat dies meer zij’, waarbij het dan wel curieus is dat ze hun namen nergens op de site van ISA vermelden. Die moeten toch zelf in staat zijn in het commerciële circuit of voor mijn part in een moskee een alternatieve locatie te vinden? De Balie is een gerenommeerd debatcentrum en geeft hiermee aan dat het symposium kennelijk een serieuze aangelegenheid is. Omdat de vrijheid van meningsuiting nu eenmaal niet in het geding is, zal men met toch met betere argumenten moeten komen.

Het debat tussen al-Haddad en Tofik Dibi lijkt me weinig interessant, al heb ik alle vertrouwen in Dibi. Maar wat zou er uit moeten komen? We weten toch wel ongeveer hoe salafisten als al-Haddad denken? Wat is daar interessant aan? Men had een debat tussen bijvoorbeeld Martijn van Dam en enkele bestuursleden van de ISA moeten organiseren. De vraag waar het om gaat, is waarom ze een man met dergelijke dubieuze ideeën uitnodigen.

Ik zie dus geen enkele aanleiding om vanavond naar De Balie te gaan. Het debat is trouwens al uitverkocht. Maar ik hoop wel dat er nog eens overtuigende antwoorden komen. En dat er daarna nog eens een echt debat komt over de vragen die ertoe doen.

(56)

7 reacties to “Niet naar De Balie”

  1. Goeie analyse! Weinig mensen – ik had het in elk geval niet in de gaten – zullen de bizarre aanpak van De Balie hebben meegekregen: een bedenkelijk dubbelspoor, waarbij men enerzijds zonder meer vervangende ruimte aanbiedt voor een religieuze bijeenkomst (die de VU had afgelast) – wat inderdaad helemaal geen taak is voor een neutraal debatcentrum dat (dacht ik) ook nog eens subsidie ontvangt -; en daarna(ast) een confrontatie van al-Haddad met Dibi, met ook Bessems (waarom hij en bijvoorbeeld niet iemand van het CIDI?), onder leiding van Albrecht.

    Youri Albrecht verweet in Oog op morgen de VU terecht een volslagen onduidelijk en ongeloofwaardig beleid, maar dat van hemzelf steekt dat naar de kroon. Helemaal idioot (en kwalijk) is dat de stichtelijke ISA/Balie-bijeenkomst niet eens door De Balie is aangekondigd? (Heb ik dat goed gelezen, en klopt dat werkelijk?).

    Net als jij heeft Carel Brendel inmiddels een uitstekende follow up geschreven:
    ‘Bezoek van Britse sjeik Haitham al-Haddad loopt uit op mediacircus
    http://www.carelbrendel.nl/2012/02/17/bezoek-van-britse-sjeik-haitham-al-haddad-loopt-uit-op-mediacircus/

    Zijn (en jouw) gemengde gevoelens over het debat in De Balie deel ik; temeer vanwege het voornoemde rare dubbelspoor, waarvan Brendel geen melding maakt (misschien was het hem ook ontgaan).

    Brendel maakt een sterk punt door op te merken dat de pers in 2009 volkomen ongeïnteresseerd was in de rabiaat antisemitische figuur Salah Soltan, net als al-Haddad een succesnummer in de islamitische wereld (o.a. Hamas-tv), lid van de European Council for Fatwa and Research van Yusuf al-Qaradawi, en (opnieuw evenals al-Haddad) eregast op een moslimcongres (17 mei van dat jaar), mede georganiseerd door Yassin Elforkani en Saoed Khadjé
    De verklaring die hij oppert, is dat de pers nauwelijks meer eigen onderzoek doet, maar slechts reageert op commotie veroorzaakt door belangengroepen, zoals nu met name het CIDI. Ik denk inderdaad dat dit een deel van de verklaring is. Een andere is m.i. dat Nederland héél erg slecht is in het uitoefenen van (harde) zelfkritiek (tja, klein landje, polderdepolder, je komt elkaar zo maar weer overal tegen); nu Brendel wist te melden dat al-Haddad door de gerenommeerde London School of Economics was geweerd, durfde men het wel aan zich op de man te storten (zoiets heet autoriteitsgevoeligheid, geloof ik, lees: au fond te weinig lef om zelf je nek uit te steken).

    Terecht stel je (deels impliciet) een paar prangende vragen:
    – is de ISA-bijeenkomst in De Balie publiek of besloten?
    – vindt die bijeenkomst plaats onder de ‘academisch debat’-criteria van de VU?
    – waren die criteria werkelijk (tijdig) toegepast door de VU op de bijeenkomst van de ISA?
    – wie was precies de opponent van al-Haddad in de (vermeende) opzet van de VU?
    – heeft De Balie de ISA-bijeenkomst inderdaad weggemoffeld, en waarom?
    – als de VU-criteria niet zijn toegepast: waarom is De Balie dan akkoord gegaan? (i.e. waarom wordt mijn belastinggeld mede besteed om een religieus clubje een godsdienstig onderhoud met een prediker te laten hebben, dat ze ook heel goed elders hadden kunnen organiseren? Als wisselgeld om vervolgens een uitverkochte zaal te hebben met een debat tussen die prediker en een bekende politicus? Hoe opportunistisch en troebel kan je zijn onder het mom van strijden voor de vrijheid van meningsuiting?
    – als de ‘VU-opponent’ niet in de ISA/Balie-bijeenkomst figureert: waarom is hij/zij dan niet uitgenodigd voor het ‘echte debat’ erna (en een journalist, Bessems, redundant gezien de gespreksleiding door Albrecht, wel?).

    En aan de pers:
    – zoek eens uit wie die ‘toppers’ van de ISA zijn en wat hun beroepsmatige en maatschappelijke activiteiten behelzen.
    – zijn er dwarsverbanden met de organisatie van genoemd moslimcongres in 2009, Yassin Elforkani (heden ‘Blauwe Moskee’) en/of Saoed Khadjé – die overigens in de Engelse shariarechtbank van al-Haddad zit. Of gaat het alleen om kringen rond Al-Yaqeen en Fawaz Jneid? Zijn er connecties met het ultra-jihadistische netwerk Sharia4?

    – en vooral: interview eens een voorman/vrouw van de ISA en zaag hem/haar door over standpunten van al-Haddad. Zoals zijn – van een zieke en wrede geest getuigende – lof voor overspelige vrouwen die zelf verzoeken tot een islamitische staat te worden toegelaten om te worden gestenigd (waarvan hij meerdere gevallen zegt te kennen, eenmaal als verzoek aan hemzelf)! Zijn (instemmend) roepen dat Osama Bin Laden volgens diverse ‘geleerden’ een ‘martelaar’ is. Zijn boodschap dat Khadaffi een ‘zionistische agent’ was. En wat er hiervoor allemaal al is bekend geworden over ’s mans volstrekt abjecte indoctrinatie.

    Al bij al ben ik het roerend met je eens dat Bessems en Albrecht het een en ander hebben uit te leggen.
    En met Brendel dat de pers het een en ander te doen staat, eigenstandig, zonder hersenloos en in wezen diep ongeïnteresseerd van hype tot hype te jagen.

  2. Tip: kijk eens hoe boos Fouad el Haji (schrijver en PvdA-gemeenteraadslid in Rotterdam), vanmiddag te gast in het tv-programma De Halve Maan, is over de ruimte die al-Haddad – nu van De Balie – krijgt om het maatschappelijke klimaat te verpesten dat El Haji voorstaat en probeert te helpen scheppen.

    NB De Halve Maan is gezwicht voor de eis van al-Haddad dat de vrouwelijke mede-presentator naast Aad van den Heuvel, Naeeda Aurangzeb, het veld moest ruimen aan de tafel, omdat hij alleen wilde verschijnen als zij gesluierd zou zijn. Fouad al Haji toonde zich verontwaardigd dat hem dit niet door de redactie van De Halve Maan was verteld; ‘anders zou ik hier niet hebben gezeten’, zei hij, kwaad omdat men was gezwicht voor de eis van al-Haddad, waarmee de redactie van De Halve Maan in zijn woorden ‘een grens heeft overschreden’, die volgens hem nooit overschreden had mogen worden.

    Na dit indicent komt al-Haddad zelf aan het woord. Kijk en oordeel zelf:

    http://dehalvemaan.ntr.nl/2012/02/17/vrijdag-in-de-halve-maan/

  3. Als de heer Snel me nog één follow up toestaat. Net een blik geslagen op het Balie-debat. Niet meer toegankelijk (voor zover ik kan zien) via de hoofdpagina van De Balie, wel zo:
    http://video.engagetv.com/debalie-lb/play.php

    Mijn indruk – ik viel middenin de discussie – is precies wat je al kon verwachten. al-Haddad gaat ijzerenheinig zijn leerstellingen uitspellen; is niet voor rede vatbaar; begaat de ene drogreden na de andere; begint steeds over iets anders als de vraag lastig is enzovoorts.

    Gelukkig stond op een gegeven moment een vrouw uit het publiek op, die zich er zwaar aan stoorde – wat ik ook al deed – dat aan de Balie-tafel _vier mannen_ zitten de kletsen over onder meer vrouwenrechten..! Ook Femka Halsema vroeg zich in een tweet vandaag al af waarom er geen vrouw bij zou zitten. We weten nu dat al-Haddad nooit had willen verschijnen met een (ongesluierde) vrouw aan tafel; is Yoeri Albrecht daarvoor overstag gegaan, expliciet of bij wijze van zelfcensuur?

    Op dit moment komt al-Haddad unverfroren – op verwijten dat hij voor stenigen van overspelige vrouwen is – met het al door de CIDI opgepikte verhaal dat hij stelt dat overspelige vrouwen _zelf_ met het verzoek komen om te worden gestenigd.

    Het gevoel dat op grond van deze steekproef van circa 10 minuten bij mij overheerst, is dat discussie met de man inderdaad totaal zinloos is, maar dat hij wel mooi een podium heeft en een bepaalde doelgroep zal weten te bereiken die hij anders niet of veel moeilijker zou hebben bereikt. Hij is namelijk in deze setting de ‘underdog’ die op de nodige vatbare mensen als ‘moedig zijn standpunt vertolkend en opkomend voor de profeet en voor Allah’ zal overkomen, ‘tegen alle druk, woeden en agressie van de anderen’. Ook getuige het flinke applaus uit de zaal dat hij regelmatig kreeg, werkt dat echt zo.

    Mislukt experiment dus, wat mij betreft. Niet voor herhaling vatbaar. Fouad el Haji heeft gelijk (zie hierboven).

    PS Albrecht was ook al heel vreemd bezig met het faciliteren van een soort nagespeelde ‘shariarechtbank’ http://bit.ly/cL6JJP in De Balie, waarin de _open_ vraag werd gesteld of we daar wel bang voor moeten zijn… Onbegrijpelijk, in mijn optiek – alleen al omdat het de PVV verschrikkelijk dom in de kaart speelt en dus polarisatie niet wegneemt, maar bevordert.
    Yoeri Albrecht moet zich eens bezinnen op zijn koers. In Oog op morgen haalde hij met veel pathos erbij dat hij de gruwelijk toegetakelde Theo van Gogh in zijn kist had zien liggen en heel goed wist waar het in deze materie onder meer om gaat (overigens memoreerde Fouad el Haji dat het programma in De Halve Maan – zie hierboven – wordt opgenomen op vrij korte afstand van de Linnaeusstraat in Amsterdam en hij schroomde niet al-Haddad te linken aan de ideologie van de moordenaar van Van Gogh) .
    Als Albrecht de uiterst dubieuze koers blijft varen die hij de laatste tijd kiest, doet hij er in élk geval goed aan om niet Van Gogh erbij te halen als een soort bewijs van integriteit of gevoel voor de juiste keuzen op dit vlak.

  4. Waarom deze man geen ruimte geven om zijn opinie te geven over de islam in de westerse wereld, waarom is NL of het CIDI zo bang?
    Ik ben niet bang voor deze man, ben wel zeer verbaasd over de ophef over deze man, in Nederland spreken de meest grove oorlogsmisdadigers zoals Paul Bremer en anderen die de oorlog tegen Irak verheerlijkten.
    Stel je voor dat er een rabbijn uit Jeruzalem zou komen spreken en hij wilde vrouwen geen hand geven of vrouwen aankijken, dat hij achter de schermen had geregeld dat er geen vrouwen aan het debat zouden meedoen, zouden de kranten dan ook vol staan? Zie op de site van het CIDI nooit staan dat in sommige wijken in Jeruzalem de ultra orthodoxe joodse bewoners ,aparte stoepen hebben voor mannen en vrouwen, dat vrouwen achter in de bus moeten zitten, dat er censuur is op reclame borden met afbeeldingen van vrouwen en ga maar zo door.Weinig ophef in Nederland of andere landen, weinig ophef over het bespuwen van christenen of meisjes. Weinig ophef op de site van het CIDI van Joel Voordewind of PVDA leden over de diefstal van land ,water en huizen, van administratieve detentie van mensen, van walgelijk geweld tegen de Palestijnen. Deze islamgeleerde, zou noemt hij zich , is Palestijn en heeft misschien wel uitspraken gedaan tijdens een intifada waar heel veel slachtoffers zijn gevallen, of gaat het erom dat hij Palestijn is?
    Als deze man de wet( wie bepaald eigenlijk wat wel en niet mag, de sterkste of de meest geweldadige?) dan kan hij er op aangesproken worden en berecht. Goed dat hij is gekomen en de Balie niet gezwicht is voor censuur.
    Ik ben niet gelovig ,geen dimmie maar iemand die tegen censuur is.

    • Beste José,

      1. Wie het (zoals ik) een slecht idee – namelijk contraproductief – vindt om al-Haddad ruimte te geven, hoeft geenszins te vinden dat hij/zij anderen wil verbieden hem die ruimte te geven; en evenmin dat hij/zij bang is voor de man.

      2. Ruimte geven hoeft niet te betekenen dat men een abjecte propagandist in de schijnwerpers zet van een gerenommeerd debatcentrum. Vrijheid van meningsuiting betekent dat men partijen (die zich aan de wet houden) niet mag belemmeren hun mening te verkondigen; niet dat men hen actief aan middelen moet helpen om die mening te uiten – het laatste misverstand[*] wordt natuurlijk graag door de media geschapen, want die moeten het hebben van discussie en conflicten, ongeacht de zin daarvan.

      [*] De beroemde slagzin: “Ik ben het niet eens met wat je zegt, maar ik zal het recht om het te zeggen tot de dood toe verdedigen”, gaat om het recht van meningsuiting van eenieder, niet om een of andere plicht van derden die meningsuiting te bevorderen of van middelen te voorzien (tenzij middelen niet zonder hulp verkregen kunnen worden). In ons voorbeeld stelt Jan Dirk Snel dan ook herhaaldelijk en terecht, dat de ISA probleemloos een ander zaaltje had kunnen vinden voor de bijeenkomst met al-Haddad; de vrijheid van meningsuiting is niet in het geding gebracht door de VU, ook al willen Bessems en Albrecht dat graag doen geloven.
      Overigens (maar dat doet hier verder niet terzake), is de genoemde slagzin kennelijk niet van Voltaire:
      https://nl.wikipedia.org/wiki/Voltaire#Voltaire_en_de_vrijheid_van_meningsuiting

      3. Je vergelijking met Paul Bremer kan om twee redenen niet overtuigen:
      a. Dit betreft iemand die (al) zeer grote politieke invloed heeft (gehad); een man wiens beslissingen ingrijpende gevolgen hebben of hadden voor talloze mensen enzovoorts; dan is het wel degelijk een taak van de journalistiek, en maatschappelijk uiterst relevant, om daar een kritische schijnwerper op te zetten – door onderzoek, scherpe interviews enzovoorts. al-Haddad bezit een dergelijke macht en autoriteit (gelukkig) niet.
      Anders gezegd: een ‘grote jongen’ – en zeer waarschijnlijke boosdoener – als Bremer, in het algemeen een figuur met macht, behoort en kan door kritische interviews en plein public ‘klein worden gekregen’; een – zeer waarschijnlijk boosaardige – randfiguur als al-Haddad valt door dergelijke interviews, zoals nu in De Balie, alleen maar ‘groter’ te maken. Het eerste is een goede zaak, het tweede is op z’n best zinloos, maar mogelijk schadelijk en onwenselijk.
      b. Je zult misschien tegenwerpen dat Bremer in veel gevallen veel te _onkritisch_ ruimte krijgt in de Westerse media. Dat is een aparte kwestie; in zoverre dat gebeurt, is dat falende journalistiek, die door anderen behoort te worden gecorrigeerd.

      4. Bij 3. voelde ik het al aankomen: je begaf je richting jij-bak. Zoals bekend is dat geen geldig argument. Als bijvoorbeeld een rabbijn een presentatrice ‘van tafel kreeg’, zou dit een dergelijke toegeving aan een geestelijke met een ander geloof allerminst in orde maken; in beide gevallen gaan de programmamakers de mist in. Ook wat je zegt over het CIDI, Voordewind en ‘PvdA’-leden en tenslotte ‘deze islamgeleerde’ – even gesteld dat je feiten kloppen – komt telkens neer op een ‘tu quoque’:
      https://nl.wikipedia.org/wiki/Tu_quoque
      (Tussen haakjes: een bekend en te vrezen gevolg van een escalerend over en weer van jij-bakken, is de ‘geweldsspiraal’ die menig bloedig conflict veroorzaakt en eindeloos doet voortwoekeren.)

      5. Dat het er mij of anderen om zou gaan dat al-Haddad een Palestijn is (of Arabier), is overduidelijk een onbewezen insinuatie. Ik kan je verzekeren dat dit bij mij geen enkele rol speelt. Ik heb veel sympathie voor de Palestijnen die groot onrecht worden aangedaan door de staat Israël en door individuele joodse extremisten.

      8. De discussie of ‘de wet’ en zelfs ‘wat wel of niet mag’ _de facto_ in de meeste gevallen domweg de uitkomst is van een machtsstrijd, is een aparte kwestie. Waar dit het geval is, behoort het te worden gecorrigeerd.
      In zoverre je wilt zeggen (bij wijze van retorische vraag) dat _in wezen_ geldt: ‘justice is might’, stel je jezelf echter buiten de discussie over wat een wenselijke en verstandige benadering is van bijvoorbeeld de figuur Haitham al-Haddad; redelijke argumenten zullen jou dan nooit kunnen overtuigen, het gaat dan alleen om wie – bijvoorbeeld deze discussie – feitelijk wint.
      Maar dat is een miskenning van de ‘dwangloze dwang’ van goede argumenten (Jürgen Habermas) en de dood in de pot voor vrije meningsvorming überhaupt. Wie zo denkt, zal namelijk snel zwichten voor de verleiding zijn/haar machtspositie het bewijs te achten van zijn/haar morele gelijk; en daarom onwelgevallige kritiek domweg te smoren.

      7. Voor wat je tot slot over censuur zegt: zie de noot bij punt 2. hierboven.

      Globaal gezien en samengevat, ademt je betoog de sfeer van een cultureel/ethisch relativisme, volgens hetwelk eigenlijk elke partij even goed of fout is, dus niemand moreel meer recht van spreken en handelen heeft dan een ander; en waarbij het in essentie louter een machtsspel is dat bepaalt wie – moreel en/of praktisch – het gelijk aan zijn/haar zijde krijgt.
      Zie punt 8. hierboven. Verder is het (filosofisch gezien) een allesbehalve solide positie. Een fundamentele tegenwerping is dat een dergelijk uitgangspunt zichzelf ondergraaft: ook dit relativisme is – krachtens haar eigen strekking! – ‘maar een standpunt’ dat niet echt waar kan zijn.

      • Excuus voor de foute nummering hierboven.

        Omdat de bijdrage van Jose van Leeuwen veelgehoorde opwerpingen bevat, heb ik er in detail op in willen gaan.

        Ik zal mijn reacties in het vervolg korter proberen te houden en de gebleken ruimhartigheid van de beheerder van deze blog ook niet (meer) met een relatief teveel aan bijdragen op de proef stellen.

  5. Er reageerde een zekere Jantine. Haar reactie wil ik best plaatsen, maar ik heb nu eenmaal voorwaarden gesteld: https://jandirksnel.wordpress.com/reageren-alleen-met-volle-naam/ Voor- en achternaam dus. Het opgegeven e-mailadres werkte niet. Daarom de vraag of ze haar volledige naam met werkend emailadres in een volgende reactie wil geven. Die zal ik dan niet plaatsen, maar ik zal de naam bij de eerste plaatsen.

Plaats een reactie